Иîä Äóòëûí Ýìãýãòýé Òýìöýõ ¯нäýñíèé Өäөð

ИОД ДУТЛААС ШАЛТГААЛАН ОЮУНЫ ЧАДАМЖ

БУУРАХААС СЭРГИЙЛЬЕ

Иîä Äóòëûí Ýìãýãòýé Òýìöýõ ¯нäýñíèé Өäөð

Хэвлэлийн мэдээ

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîëîîð 1996 îны 1 дүгээр сарын 13-ны өдрийн 6 дугаар тогтоолд заасны дагуу жил бүрийн 9 ä¿ãýýð ñàðûí ýõíèé äîëîî õîíîãèéí àìðàëòûí ºäðèéã “Èîä äóòëûí ýìãýãòýé òýìöýõ ¯íäýñíèé ºäºð” áîëãîí îðîí äàÿàð òýìäýãëýæ ирлээ. Ýíý æèë 19 дэх жилдээ “Èîä Äóòëûí Ýìãýãòýé Òýìöýõ ¯íäýñíèé ªäºð”-èéã 9 ä¿ãýýð ñàðûí 6-íû ºäºð “Èîä дутлаас шалтгаалан оюун чадамж буурахаас сэргийлье” óðèàí äîð òýìäýãëýж байна. 

Äýëõèéí õ¿í амын 30 хувь нь èîäûí äóòàëòàé á¿ñ íóòàãò àìüäàð÷ áàéãàà áºãººä  Ìîíãîë óëñûí газар нутгийн 80 ãàðóé õóâü íü èîäûí äóòàëòàé á¿ñэд хамрагддаг. Äàëàé òýíãèñýэñ àëñëàãäñàí óóëàðõàã íóòãèéí õºðñ, усан дахь èîäûí àãóóëàìæ áàãà áàéäàã íü èîä äóòлын эмгэг үүсэх ãîë øàëòãààí áîëäîã.

Иод дутлын эмгэг нь нàñ, õ¿éñ, íèéãìèéí áàéäëûã ¿ë õàðãàëçàí нийт õ¿í àìûã á¿õýëä íü õàìàðäàã тул “×èìýýã¿é òàõàë” õýìýýí íýðëýñýí áàéäàã. Хүний амьдралын бүх үе шатанд хоол хүнсээр авах иодын хэмжээ хангалтгүй байвал дараах сөрөг нөлөө илэрдэг байна. Үүнд: 

1. Эхийн хэвлийд байх үе буюу уðãèéí ¿å  

·         Àìüäðàõ ÷àäâàð ìóóäàõ

·         Òàðõè, ìýäðýëèéí эрхтэний õºãæèë ñààòàõ

·         Óðàã çóëáàõ

·         Äóòóó эсвэл àìüã¿é òºðºõ

·         Жèí áàãàòàé хүүхэд òºðºõ

2. Õ¿¿õýä:

·         Áàìáàé áóë÷èðõàé òîìðîõ (áàõëóóð)

·         Îþóí óõààí õîìñäîл, тэнэгрэл  

·         Ñýòãýõ¿éí õºãæèëт õîöðîõ

·         Ñîíñãîë õýë ÿðèàíû ñîãîã èëðýõ (хэлгүй, дүлии)

·         Áèåèéí ãàæèã õºãæèë

·         Õºäºë㺺íèé ýðõòýí ñààæèõ

·         ªñºëò õºãæèë õîöðîõ (намхан хүүхэд)

·         Îäîéðîõ (одой хүн)

3. Íàñàíä õ¿ðсэн хүн:

·         Áàìáàé áóë÷èðõàé òîìðîõ (áàõëóóð), зангилаат бахлуур үүсэх

·         Áàìáàéí äààâðûí ¿éë÷ëýë õ¿ðòäýã ýðõòýí, тухайлбал ç¿ðõ, òàðõè, ýëýã, Ẻð, áóë÷èíгийн үйл ажиллагааный хямрал

·         Бамбай булчирхайн дутагдлын улмаас дóëààíû çîõèöóóëãà àëäàãäàõ, даарамтгай болох

Èîäын äóòàë íü õ¿íèé áèå áÿëäàð, îþóí óõààíû õºãæèëä ñºð㺺ð íºëººëæ, îþóíû ÷àäàìæ (IQ)-èéã 10-15 õóâü áóóðóóëдаг. Ялангуяа, хүний амьдралын хамгийн эрчимтэй өсөлт явагддаг ургийн үе болон хүүхэд насанд иодын дуталд өртвөл тархи, мэдрэлийн эрхтэний өсөлт хөгжилт саатаж, улмаар оюун ухааны чадамж бууран амжилттай суралцах, өндөр боловсрол эзэмших боломжоо алддаг байна.

Дэлхий нийтээрээ 1960-аад оноос хойш “Хүнсний давсыг èîäæóóëан хэрэглэж, иод дутлаас сэргийлэх стратеги”-ийг хэрэгжүүлж “Èîä äóòëûí ýìãýãèéã óñòãàõ” зорилт тавьсан билээ.

Өнөөгийн байдлаар манай улс олон улсын багууллагын дэмжлэгээр “Иод дутлын эмгэг”-ийн тархалтыг амжилттай бууруулсан орны тоонд зүй ёсоор орж байна. Эрүүл мэндийн яамны шийдвэрээр Иод дутлын эмгэгийн тархалтыг 1992-1995 онд анхлан судалж, бамбай булчирхайн томролт буюу бахлуур нийт хүүхэд, эмэгтэйчүүдийн дунд 29.2 хувь, Хангайн өндөр уулархаг бүсийн зарим аймгийн хүн амын 36.8-55.9 хувь нь бахлууртай байгааг илрүүлсэн байдаг. Энэ нь Монгол улсын дийлэнх бүс нутгийн хүн амын дунд иод дутлын эмгэг түгээмэл буюу Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын үнэлгээгээр “Хүнд” зэргийн тархалттай байсныг гэрчилж байв.

Манай улс давс иоджуулж, иод дутлаас сэргийлэх дэлхий нийтийн зорилтод нэгдэн орж “Иод дутлаас сэргийлэх зорилгоор õàìãèéí íàéäâàðòàé, õÿìä òºñºð àðãà” болох “Хүнсний давсыг èîäæóóëан хэрэглэж, иод дутлаас сэргийлэх стратеги”-ийг 1996 оноос àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëж байна.

ͯÁ-ûí Õ¿¿õäèéí ñàí, ßïîíû ÆÀÉÊÀ, ÀÕÁ-íû òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí äýìæëýãтэйгýýð манай улс 1996 îíîîñ ýõëýí хүнсний давсыг иоджуулан хэрэглэж эхэлсэн бөгөөд “Иод дутлын эмгэгтэй тэмцэх Үндэсний хөтөлбөр” хэрэгжүүлж эхэлснээс хойш хүн амын иоджуулсан давсны хэрэглээ тасралтгүй нэмэгдэж, нийт өрхийн 89.1 хувь нь иоджуулсан давс хэрэглэж байна (Хоол тэжээлийн үндэсний IV судалгааны дүн, 2010 он).

Зураг 1. Монгол улсын өрхийн иоджуулсан давсны хэрэглээ, он дарааллаар

Ийнхүү айл өрхийн иоджуулсан давсны хэрэглээ тасралтгүй нэмэгдэхийн зэрэгцээ хүн амын дундах иод дутлын эмгэгийн тархалт 29.2 хувиас 7.3 хувь хүртэл буурсан байна (Хоол тэжээлийн үндэсний IV судалгааны дүн, 2010 он). 

  Зураг 2. Монголын хүн амын дундах ИДЭ-ийн тархалт, он дарааллаар

Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагаас хүн амын дундах Иод дутлын эмгэгийн тархалтыг 5 хувь хүртэл бууруулвал тухайн орныг “Иод дутлын эмгэгийг устгасан орон” хэмээн  үнэлдэг. Өнөөгийн байдлаар манай улс “Иод дутлын эмгэгийг устгасан орон”-ы тоонд багтахад ойрхон байна.

Иргэдээ оюун ухааны өндөр чадамжтай хүйч үе – хүүхэд багачуудынхаа эрүүл мэнд, сайн сайхны төлөө “Иîäæóóëñàí Äàâñыг Тогтмол Õýðýãëýж Хэвшицгээе”. 

 

 

Ýð¿¿ë Ìýíäèéí ßàì

Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төв   

ИОД ДУТЛЫН ЭМГЭГИЙН ХОР ХӨНӨӨЛ